کد مطلب:89 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:421
احکام ارث
(مساله 2737) كسانی كه بواسطه خویشی ارث می برند سه دسته هستند: دسـته اول - پدر و مادر و اولاد میت است , و با نبودن اولاد, اولاد اولاد هر چه پایین روند, هر كدام آنان كه به میت نزدیكتر است ارث می برد, و تا یك نفر از این دسته هست دسته دوم ارث نمی برند.
دسته دوم - جد, یعنی : پدر بزرگ و جده یعنی : مادر بزرگ , و خواهر و برادر است وبا نبودن برادر و خـواهـر اولاد ایـشـان , هر كدام آنان كه به میت نزدیكتر است ارث می برد, و تا یك نفر از این دسته هست دسته سوم ارث نمی برند.
دسـته سوم - عمو و عمه و دایی و خاله و اولاد آنان است , و تا یك نفر از عموها وعمه ها و دایی ها و خـالـه های میت زنده اند, اولاد آنان ارث نمی برند, ولی اگر میت عموی پدری و پسر عموی پدر و مادری داشته باشد, ارث به پسر عموی پدر ومادری می رسد, و عموی پدری ارث نمی برد.
(مساله 2738) اگر عمو و عمه و دایی و خاله خود میت , و اولاد آنان و اولاد اولادآنان نباشند, عمو و عـمـه و دایی و خاله پدر و مادر میت ارث می برند, و اگر اینان نباشند, اولادشان ارث می برند, و اگـر ایـنـان هم نباشند, عمو و عمه و دایی و خاله جد و جده میت , و اگر اینان نباشند, اولادشان ارث می برند.
(مساله 2739) زن و شوهر به تفصیلی كه در مسائل 2779 تا 2788 گفته می شود,از یكدیگر ارث می برند.
ارث دسته اول (مـسـاله 2740) اگر وارث میت فقط یك نفر از دسته اول باشد, مثلا پدر یا مادر یایك پسر یا یك دخـتـر بـاشـد, هـمه مال میت به او می رسد, و اگر چند پسر یا چنددختر باشند, همه مال بطور مـساوی بین آنان قسمت می شود, و اگر یك پسر و یك دختر باشد مال را سه قسمت می كنند, دو قـسـمـت را پـسر و یك قسمت را دخترمی برد, و اگر چند پسر وچند دختر باشند, مال را طوری قسمت می كنند كه هرپسری دو برابر دختر ببرد.
(مساله 2741) اگر وارث میت فقط پدر و مادر او باشند, مال سه قسمت می شود,دو قسمت آن را پـدر, و یـك قسمت را مادر می برد.
ولی اگر میت دو برادر, یا چهارخواهر, یا یك برادر ودو خواهر هـم داشته باشد كه همه آنان پدری باشند یعنی : پدرآنان با پدر میت یكی باشد, خواه مادرشان هم با مادر میت یكی باشد یا نه , اگر چه تا میت پدر و مادر دارد, اینان ارث نمی برند, اما بواسطه بودن اینان مادر شش یك مال را می برد, و بقیه را به پدر می دهند.
(مـسـالـه 2742) اگر وارث میت فقط پدر و مادر و یك دختر باشد, چنانچه میت دوبرادر و چهار خواهر, یا یك برادر ودو خواهر پدری نداشته باشد, مال را پنج قسمت می كنند, پدر و مادر, هر كدام یك قسمت , و دختر سه قسمت آن را می برد .
و اگر دو برادر یا چهار خواهر, یا یك برادر ودو خواهر پـدری داشـتـه بـاشـد, مال راشش قسمت می كنند, پدر و مادر, هر كدام یك قسمت , و دختر سه قسمت می برد, و یك قسمت با قیمانده را چهار قسمت می كنند, یك قسمت را به پدر و سه قسمت را بـه دختر می دهند مثلا اگر مال را 24 قسمت كنند, 15 قسمت آن را به دختر, و 5 قسمت آن را به پدر, و 4 قسمت آن را به مادر می دهند.
(مساله 2743) اگر وارث میت فقط پدر و مادر و یك پسر باشد, مال را شش قسمت می كنند, پدر و مادر هركدام یك قسمت , و پسر چهار قسمت آن را می برد,و اگر چند پسر یا چند دختر باشند آن چـهـار قسمت را بطور مساوی بین خودشان قسمت می كنند, و اگر پسر و دختر باشند, آن چهار قسمت را طوری تقسیم می كنندكه هر پسری دو برابر دختر ببرد.
(مـسـالـه 2744) اگـر وارث میت فقط پدر ویك پسر, یا مادر ویك پسر باشد, مال را شش قسمت می كنند, یك قسمت آن را پدر یا مادر, و پنج قسمت را پسر می برد.
(مساله 2745) اگر وارث میت فقط پدر, یا مادر, با پسر ودختر باشد, مال را شش قسمت می كنند, یك قسمت آن را پدر, یا مادر می برد, و بقیه را طوری قسمت می كنند كه هر پسری دو برابر دختر ببرد.
(مـساله 2746) اگر وارث میت فقط پدر ویك دختر, یا مادر ویك دختر باشد, مال را چهار قسمت می كنند, یك قسمت آن را پدر یا مادر, و بقیه را دختر می برد .
(مساله 2747) اگر وارث میت فقط پدر و چند دختر, یا مادر و چند دختر باشد,مال را پنج قسمت مـی كنند, یك قسمت را پدر یا مادر می برد, و چهار قسمت رادختران بطور مساوی بین خودشان قسمت می كنند.
(مـسـالـه 2748) اگر میت اولاد نداشته باشد, نوه پسری او اگر چه دختر باشد سهم پسرمیت را مـی بـرد, و نوه دختری او اگر چه پسر باشد, سهم دختر میت را می برد, مثلا اگرمیت یك پسر از دخـتـر خـود, و یك دختر از پسرش داشته باشد, مال را سه قسمت می كنند, یك قسمت را به پسر دختر ودو قسمت را به دختر پسر می دهند.
ارث دسته دوم (مـسـاله 2749) دسته دوم از كسانی كه بواسطه خویشی ارث می برند, جد یعنی پدر بزرگ و جده یـعـنـی : مـادر بزرگ وبرادر وخواهر میت است , و اگر برادر و خواهرنداشته باشد, اولادشان ارث می برند.
(مـسـاله 2750) اگر وارث میت فقط یك برادر, یا یك خواهر باشد, همه مال به اومی رسد, و اگر چـنـد بـرادر پـدر و مـادری , یا چند خواهر پدر و مادری باشد, مال بطورمساوی بین آنان قسمت مـی شـود, و اگـر برادر و خواهر پدر و مادری با هم باشند, هربرادری دو برابر خواهر می برد, مثلا اگـر دو بـرادر و یـك خـواهـر پـدر و مادری دارد,مال را پنج قسمت می كنند, هریك از برادران دوقسمت , و خواهر یك قسمت آن رامی برد.
(مـسـاله 2751) اگر میت برادر وخواهر پدر و مادری دارد, برادر وخواهر پدری كه از مادر با میت جدا هستند ارث نمی برند, و اگر برادر وخواهر پدر و مادری ندارد ,چنانچه فقط یك خواهر یا یك برادر پدری داشته باشد, همه مال به او می رسد, واگر چند برادر یا چند خواهر پدری داشته باشد, مـال بـطـور مـساوی بین آنان قسمت می شود, و اگر هم برادر وهم خواهر پدری داشته باشد, هر برادری دو برابر خواهرمی برد.
(مساله 2752) اگر وارث میت فقط یك خواهر, یا یك برادر مادری باشد, همه مال به او می رسد.
و اگـر چـنـد بـرادر مـادری , یـا چند خواهر مادری , یا چند برادر و خواهرمادری باشند, مال بطور مساوی بین آنان قسمت می شود.
(مـسـالـه 2753) اگـر میت برادر وخواهر پدر و مادری , و برادر و خواهر پدری , و یك برادر یا یك خـواهر مادری داشته باشد, برادر وخواهر پدری ارث نمی برند, و مال راشش قسمت می كنند, یك قسمت آن را به برادر یا خواهر مادری , و بقیه را به برادروخواهر پدر و مادری می دهند, و هر برادر دو برابر خواهر می برد.
(مساله 2754) اگر میت برادر وخواهر پدر و مادری , و برادر و خواهر پدری و برادرو خواهر مادری داشته باشد, برادر وخواهر پدری ارث نمی برد, و مال را سه قسمت می كنند, یك قسمت آن را برادر وخـواهـر مـادری بـطـور مساوی بین خودشان قسمت می كنند, و بقیه را به برادر و خواهر پدر و مادری می دهند, و هر برادر دوبرابر خواهر می برد.
(مساله 2755) اگر وارث میت فقط برادر و خواهر پدری , و یك برادر مادری , یایك خواهر مادری بـاشـد, مـال را شش قسمت می كنند, یك قسمت آن را برادر یاخواهر مادری می برد, و بقیه را به برادر وخواهر پدری می دهند, و هر برادر دو برابرخواهر می برد.
(مساله 2756) اگر وارث میت فقط برادر و خواهر پدری , و چند برادر و خواهرمادری باشد, مال را سـه قـسـمت می كنند, یك قسمت آن را برادر وخواهر مادری بطور مساوی بین خودشان قسمت می كنند, و بقیه را به برادر و خواهر پدری می دهند, و هر برادر دو برابر خواهر می برد.
(مـسـالـه 2757) اگـر وارث میت فقط برادر وخواهر وزن او باشد, زن ارث خود را به تفصیلی كه گـفـتـه مـی شـود می برد, و خواهر و برادر بطوری كه در مسائل گذشته گفته شدارث خود را مـی بـرنـد.
و نیز اگر زنی بمیرد, و وارث او فقط خواهر وبرادر و شوهر او باشد, شوهر نصف مال را مـی برد, و خواهر و برادر بطوری كه در مسائل پیش گفته شد, ارث خود را می برند.
ولی برای آن كـه زن یـا شـوهر ارث می برد, از سهم برادر و خواهر مادری چیزی كم نمی شود, و از سهم برادر و خواهر پدر و مادری یا پدری كم می شود, مثلا اگروارث میت شوهر وبرادر وخواهر مادری و برادر وخـواهر پدر و مادری او باشد, نصف مال به شوهر می رسد, و یك قسمت از سه قسمت اصل مال را بـه برادر وخواهر مادری می دهند, و آنچه می ماند مال برادر و خواهر پدر و مادری است , پس اگر هـمـه مـال اوشـش تـومـان باشد, سه تومان به شوهر, و دو تومان به برادر و خواهر مادری , و یك تومان به برادر و خواهر پدر و مادری می دهند.
(مـسـالـه 2758) اگر میت خواهر و برادر نداشته باشد, سهم ارث آنان را به اولادشان می دهند, و سهم برادرزاده و خواهرزاده مادری بطور مساوی بین آنان قسمت می شود, و از سهمی كه به برادر زاده و خواهرزاده پدری , یا پدر و مادری می رسد,هر پسری دو برابر دختر می برد.
(مـساله 2759) اگر وارث میت فقط یك جد یا یك جده است , چه پدری باشد یامادری , همه مال به او می رسد و با بودن جد میت , پدر جد او ارث نمی برد.
(مـسـالـه 2760) اگر وارث میت فقط جد و جده پدری باشد, مال سه قسمت می شود, دو قسمت راجد و یك قسمت را جده می برد و اگر جد و جده مادری باشد مال را بطور مساوی بین خودشان قسمت می كنند.
(مـسـاله 2761) اگر وارث میت فقط یك جد یا جده پدری و یك جد یا جده مادری باشد مال سه قسمت می شود, دو قسمت را جد یا جده پدری ویك قسمت را جدیا جده مادری می برد.
(مـسـالـه 2762) اگـر وارث مـیـت جـد و جده پدری و جد و جده مادری باشند مال سه قسمت مـی شـود, یـك قـسمت آن را جد و جده مادری بطور مساوی بین خودشان قسمت می كنند و دو قسمت آن را به جد و جده پدری می دهند و جد دوبرابر جده می برد.
(مساله 2763) اگر وارث میت فقط زن , جد و جده پدری و جد و جده مادری اوباشد زن ارث خود را بـه تـفـصـیـلـی كه گفته می شود می برد و یك قسمت از سه قسمت اصل مال را به جد و جده مـادری مـی دهـنـد كه بطور مساوی بین خودشان قسمت می كنند و بقیه را به جد و جده پدری می دهند و جد دو برابر جده می برد.
و اگروارث میت شوهر و جد و جده باشند, شوهر نصف مال را می برد و جد و جده به دستوری كه در مسائل گذشته گفته شد ارث خود را می برند.
ارث دسته سوم (مساله 2764) دسته سوم , عمو و عمه و دایی و خاله و اولاد آنان است به تفصیلی كه گفته شد كه اگر از طبقه اول و دوم كسی نباشد, اینها ارث می برند.
(مـساله 2765) اگر وارث میت فقط یك عمو یا یك عمه است , چه پدر و مادری باشد یعنی : با پدر میت از یك پدر و مادر باشد, یا پدری باشد یا مادری همه مال به او می رسد و اگر چند عمو یا چند عـمـه بـاشـند و همه پدر و مادری , یا همه پدری یاهمه مادری باشند, مال بطور مساوی بین آنان قـسمت می شود.
و اگر عمو و عمه هردو باشند و همه پدر و مادری , یا همه پدری باشند, عمو دو بـرابـر عمه می برد مثلااگر وارث میت دو عمو ویك عمه باشند, مال را پنج قسمت می كنند, یك قسمت رابه عمه می دهند وچهار قسمت را عموها بطور مساوی بین خودشان قسمت می كنند.
(مـساله 2766) اگر وارث میت فقط عمو و عمه مادری باشند مال بطور مساوی بین آنان قسمت می شود ولی احتیاط اینستكه در مازاد بر ثلث عمه رضایت عمو راجلب كند.
(مساله 2767) اگر وارث میت عمو و عمه باشد بعضی پدری وبعضی مادری وبعضی پدر و مادری بـاشـنـد, عـمو و عمه پدری , ارث نمی برند, پس اگر میت یك عمو یا یك عمه مادری دارد مال را شـش قـسـمت می كنند, یك قسمت را به عمو یاعمه مادری وبقیه را به عمو و عمه پدر و مادری می دهند, و عموی پدر و مادری دوبرابر عمه پدر و مادری می برد و اگر هم عمو وهم عمه مادری دارد, مـال را سـه قـسـمـت می كنند دو قسمت را به عمو و عمه پدر و مادری می دهند و عمو دو بـرابـرعـمـه میبرد ویك قسمت را به عمو و عمه مادری می دهند كه بطور مساوی بین خودشان قسمت می كنند واحتیاط آن است كه در تقسیم با یكدیگر مصالحه كنند.
(مـساله 2768) اگر وارث میت فقط یك دایی , یا یك خاله باشد, همه مال به اومی رسد و اگر هم دایـی وهـم خـالـه باشد وهمه پدر و مادری , یا پدری , یا مادری باشند, مال بطور مساوی بین آنان قسمت می شود واحتیاط آن است كه در تقسیم بایكدیگر مصالحه كنند.
(مـساله 2769) اگر وارث میت فقط یك دایی , یا یك خاله مادری , و دایی و خاله پدری و مادری و دایـی و خـالـه پدری باشند, دایی و خاله پدری ارث نمی برند, و مال راشش قسمت می كنند, یك قـسـمت را به دایی یا خاله مادری و بقیه را به دایی وخاله پدرومادری می دهند واحتیاط آن است كه در تقسیم بایكدیگر مصالحه كنند.
(مـسـاله 2770) اگر وارث میت فقط دایی و خاله پدری و دایی و خاله مادری و دایی وخاله پدر و مـادری بـاشـند, دایی و خاله پدری ارث نمی برند و باید مال را سه قسمت كنند, یك قسمت آن را دایی و خاله مادری بطور مساوی بین خودشان قسمت نمایندوبقیه را به دایی و خاله پدر و مادری بدهند واحتیاط آن است كه در تقسیم آن با یكدیگرمصالحه كنند و مراعات این احتیاط در صورت اولی نیز خوب است .
(مـساله 2771) اگر وارث میت یك دایی یایك خاله ویك عمو یا یك عمه باشند مال را سه قسمت می كنند, یك قسمت را دایی یا خاله و بقیه را عمو یا عمه می برد.
(مساله 2772) اگر وارث میت یك دایی یا یك خاله و عمو و عمه باشند, چنانچه عمو و عمه پدر و مـادری یا پدری باشند, مال را سه قسمت می كنند, یك قسمت رادایی یا خاله می برد و از بقیه دو قسمت به عمو و یك قسمت به عمه می دهند,بنابراین اگر مال را نه قسمت كنند, سه قسمت آن را به دایی یا خاله و چهار قسمت را به عمو و دو قسمت را به عمه می دهند.
(مساله 2773) اگر وارث میت یك دایی یا یك خاله و یك عمو یا یك عمه مادری و عمو و عمه پدر و مادری یا پدری باشند, مال را سه قسمت می كنند یك قسمت آن را به دایی یا خاله می دهند و دو قـسمت باقیمانده را شش قسمت می كنند, یك قسمت را به عمو یا عمه مادری و بقیه را به عمو و عـمـه پـدر و مادری یا پدری می دهند, و عمو دو برابر عمه می برد, بنابراین اگر مال را نه قسمت كـنـند, سه قسمت را به دایی یا خاله و یك قسمت را به عمو یا عمه مادری و پنج قسمت دیگررا به عمو و عمه پدر و مادری یا پدری می دهند.
(مـسـالـه 2774) اگـر وارث مـیـت یك دایی یا یك خاله و عمو و عمه مادری و عمو وعمه پدر و مـادری یـا پدری باشند, مال را سه قسمت می كنند یك قسمت را دایی یاخاله می برد ودو قسمت بـاقـیـمـانـده را سـه سهم می كنند, یك سهم آن را بطور مساوی بین عمو و عمه مادری قسمت مـی كنند و دو سهم دیگر را بین عمو و عمه پدر ومادری یا پدری قسمت می نمایند و عمو دو برابر عـمـه مـی بـرد بنابراین اگر مال را نه قسمت كنند, سه قسمت آن سهم خاله یا دایی و دو قسمت سهم عمو و عمه مادری و چهار قسمت سهم عمو و عمه پدر و مادری یا پدری می باشد.
(مساله 2775) اگر وارث میت چند دایی وچند خاله باشند كه همه پدر و مادری یاپدری یا مادری بـاشند و عمو و عمه هم داشته باشد, مال سه سهم می شود, دوسهم آن را بدستوری كه در مساله پیش گفته شد, عمو و عمه بین خودشان قسمت می كنند و یك سهم آن را دایی ها و خاله ها بطور مساوی بین خودشان قسمت می نمایند.
(مساله 2776) اگر وارث میت , دایی یا خاله مادری و چند دایی و خاله پدر ومادری یا پدری و عمو و عـمه باشند, مال سه سهم می شود, دو سهم آن رابدستوری كه سابقا گفته شد عمو و عمه بین خـودشـان قـسمت می كنند, پس اگرمیت یك دایی یا یك خاله مادری دارد یك سهم دیگر آن را شش قسمت می كنند,یك قسمت را به دایی یا خاله مادری می دهند و بقیه را به دایی و خاله پدر و مـادری یـا پـدری می دهند كه بنابر احتیاط در تقسیم آن با هم مصالحه می كنند و اگر چنددایی مـادری یـا چـند خاله مادری یا هم دایی مادری و هم خاله مادری دارد آن یك سهم را سه قسمت مـی كـنند یك قسمت را دایی ها و خاله های مادری بطور مساوی بین خودشان قسمت می كنند و بقیه را به دایی و خاله پدر و مادری یا پدری می دهند كه بنابر احتیاط در تقسیم آن با هم مصالحه می كنند.
(مـسـالـه 2777) اگـر مـیـت عمو و عمه و دایی و خاله نداشته باشد, مقداری كه به عمو و عمه می رسد, به اولاد آنان و مقداری كه به دایی و خاله می رسد, به اولادآنان داده می شود.
(مـسـاله 2778) اگر وارث میت عمو و عمه و دایی و خاله پدر و عمو و عمه و دایی و خاله مادر او باشند, مال سه سهم می شود, یك سهم آن را عمو و عمه و دایی وخاله مادر میت بطور مساوی بین خودشان قسمت می كنند و دو سهم دیگر آن راسه قسمت می كنند یك قسمت را دایی و خاله پدر میت بطور مساوی بین خودشان قسمت می نمایند و دو قسمت دیگر آن را به عمو و عمه پدر میت می دهند و عمودو برابر عمه می برد.
ارث زن و شوهر (مـسـالـه 2779) اگـر زنـی بمیرد و اولاد نداشته باشد, نصف مال را شوهر او و بقیه راورثه دیگر می برند و اگر از آن شوهر یا از شوهر دیگر اولاد داشته باشد, چهار یك مال را شوهر و بقیه را ورثه دیگر می برند.
(مـسـالـه 2780) اگـر مـردی بمیرد و اولاد نداشته باشد چهار یك مال را زن وبقیه را ورثه دیگر مـی بـرند و اگر از آن زن یا از زن دیگر اولاد داشته باشد, هشت یك مال را زن وبقیه را ورثه دیگر می برند, وزنی كه از میت فرزند ندارد از زمین خانه ارث نمی برد, نه از خودزمین ونه از قیمت آن ولی از قیمت هوایی آن ارث می برد.
چنانكه از سایر تركه میت ارث می برد.
اما زنی كه از میت فرزند دارد, از همه اموال او ارث می برد.
(مـسـالـه 2781) اگر زن بخواهد در چیزهایی كه از آنها ارث نمی برد, مانند زمین خانه مسكونی تـصـرف كند, باید از ورثه دیگر اجازه بگیرد.
و نیز احتیاط مستحب آن است كه ورثه تا سهم زن را نـداده انـد, در چـیزهایی كه زن از قیمت آنها ارث می برد,مانند بنا و درخت بدون اجازه او تصرف نكنند.
وچنانچه پیش از دادن سهم زن ,اینها را بفروشند, معامله صحیح است و محتاج به اجازه زن نیست .
(مساله 2782) اگر بخواهند بنا و درخت و مانند آن را قیمت نمایند, باید حساب كنند كه اگر آنها بدون اجاره در زمین بمانند تا از بین بروند, چقدر ارزش دارند وسهم زن را از آن قیمت بدهند.
(مساله 2783) زنی كه فرزندش پسر است با زنی كه فرزندش دختر یا خنثی است در حكم مساوی هستند.
(مساله 2784) اگر میت بیش از یك زن داشته باشد, چنانچه اولاد نداشته باشد,چهار یك مال , و اگـر اولاد داشـتـه باشد, هشت یك مال بشرحی كه گفته شد, بطورمساوی بین زنان او قسمت می شود, اگر چه شوهر با هیچ یك از آنان یا بعض آنان نزدیكی نكرده باشد, ولی اگر در مرضی كه بـه آن مـرض از دنـیـا رفته , زنی را عقد كرده و با او نزدیكی نكرده است , آن زن از او ارث نمی برد وحق مهر هم ندارد.
و اگر در آن مرض به مرض یا علت دیگر بمیرد احتیاط آن است كه زن با سایر ورثه در مهر وارث مصالحه نمایند و زن احتیاطا عده وفات نگاه بدارد.
(مـسـاله 2785) اگر زن در حال مرض , شوهر كند و به همان مرض بمیرد, شوهرش اگر چه با او نزدیكی نكرده باشد, از او ارث می برد.
(مـساله 2786) اگر زن را به ترتیبی كه در احكام طلاق گفته شد, طلاق رجعی بدهند و در بین عـده بمیرد, شوهرش از او ارث می برد و نیز اگر شوهر دربین عده زن بمیرد زن از او ارث می برد.
ولـی اگـر بـعد از گذشتن عده رجعی یا در عده طلاق بائن یكی از آنان بمیرد, دیگری از او ارث نمی برد.
(مـسـالـه 2787) اگـر شـوهر در حال مرض عیالش را طلاق دهد وپیش از گذشتن دوازده ماه هلالی بمیرد, زن با سه شرط از او ارث می برد.
اول - آن كه در این مدت شوهر دیگر نكرده باشد.
دوم - بـواسـطه بی میلی به شوهر, مالی به او نداده باشد كه به طلاق دادن راضی شود.
بلكه اگر چیزی هم به شوهر ندهد ولی طلاق به تقاضای زن باشد, باز هم ارث بردنش اشكال دارد.
سوم - شوهر, در مرضی كه در آن مرض زن را طلاق داده , بواسطه آن مرض بمیردپس اگر از آن مـرض خوب شود و بجهت دیگری از دنیا برود, زن از او ارث نمی برد.
و اگر از آن مرض خوب نشد لكن به مرض دیگر از دنیا رفت بنابر احتیاط لازم زن باسایر ورثه مصالحه نمایند.
(مساله 2788) لباسی كه مرد برای پوشیدن زن خود گرفته , اگر چه زن آن راپوشیده باشد, بعد از مردن شوهر, جز مال شوهر است .
مسائل متفرقه ارث
(مساله 2789) اگر مردی بمیرد وغیر از قرآن وانگشتر وشمشیر ولباسی را كه پوشیده , مال داشته باشد این چهار چیز مال پسر بزرگتر است و اگر غیر از اینها مالی نداشته باشد اینها مال همه ورثه اسـت و اگـر مـیـت از ایـن چهار چیز بیشتر از یكی دارد, مثلا دو قرآن یا دوانگشتر دارد, احتیاط واجب آن است كه پسر بزرگ در آنها باورثه دیگر مصالحه كند.
(مـسـاله 2790) اگر پسر بزرگ میت بیش از یكی باشد مثلا از دو زن او در یك وقت دو پسر بدنیا آمده باشند, باید لباس وقرآن وانگشتر وشمشیر میت را بطور مساوی بین خودشان قسمت كنند.
(مـسـالـه 2791) اگر میت قرض داشته باشد, چنانچه قرضش به اندازه مال او یازیادتر باشد, باید چـهـار چـیزی هم كه مال پسر بزرگتر است و در مساله پیش گفته شدبه قرض او بدهند و اگر قـرضـش كمتر از مال او باشد, باید از آن چهار چیزی هم كه به پسر بزرگتر می رسد, به نسبت به قرض او بدهند, مثلا اگر همه دارایی او شصت تومان است و به مقدار بیست تومان آن از چیزهایی است كه مال پسر بزرگتر است وسی تومان هم قرض دارد, پسر بزرگ باید به مقدار ده تومان از آن چهار چیز را بابت قرض میت بدهد.
(مساله 2792) مسلمان از كافر ارث می برد ولی كافر اگرچه پدر یا پسر میت باشد ازمسلمان ارث نمی برد.
(مـساله 2793) اگر كسی یكی از خویشان خود را عمدا وبناحق بكشد, از او ارث نمی برد ولی اگر از روی خـطـا بـاشـد مـثل آن كه سنگ را به هوا بیندازد واتفاقا به یكی از خویشان او بخورد و اورا بكشد از او ارث می برد ولی ارث بردن او از دیه قتل كه بعدا گفته می شود محل اشكال است .
(مـساله 2794) هرگاه بخواهند ارث را تقسیم كنند, برای بچه ای كه در شكم است كه اگر زنده بـدنـیا بیاید ارث می برد, اگر احتمال بدهند دو بچه است سهم دو پسر راكنار می گذارند و اگر احتمال بدهند بیشتر است مثلا احتمال بدهند كه زن به سه بچه حامله باشد, سهم سه پسر را كنار مـی گـذارنـد, وچـنانچه مثلا یك پسر یا یك دختربدنیا آمد, زیادی را ورثه بین خودشان تقسیم می كنند.
دسته دوم - جد, یعنی : پدر بزرگ و جده یعنی : مادر بزرگ , و خواهر و برادر است وبا نبودن برادر و خـواهـر اولاد ایـشـان , هر كدام آنان كه به میت نزدیكتر است ارث می برد, و تا یك نفر از این دسته هست دسته سوم ارث نمی برند.
دسـته سوم - عمو و عمه و دایی و خاله و اولاد آنان است , و تا یك نفر از عموها وعمه ها و دایی ها و خـالـه های میت زنده اند, اولاد آنان ارث نمی برند, ولی اگر میت عموی پدری و پسر عموی پدر و مادری داشته باشد, ارث به پسر عموی پدر ومادری می رسد, و عموی پدری ارث نمی برد.
(مساله 2738) اگر عمو و عمه و دایی و خاله خود میت , و اولاد آنان و اولاد اولادآنان نباشند, عمو و عـمـه و دایی و خاله پدر و مادر میت ارث می برند, و اگر اینان نباشند, اولادشان ارث می برند, و اگـر ایـنـان هم نباشند, عمو و عمه و دایی و خاله جد و جده میت , و اگر اینان نباشند, اولادشان ارث می برند.
(مساله 2739) زن و شوهر به تفصیلی كه در مسائل 2779 تا 2788 گفته می شود,از یكدیگر ارث می برند.
ارث دسته اول (مـسـاله 2740) اگر وارث میت فقط یك نفر از دسته اول باشد, مثلا پدر یا مادر یایك پسر یا یك دخـتـر بـاشـد, هـمه مال میت به او می رسد, و اگر چند پسر یا چنددختر باشند, همه مال بطور مـساوی بین آنان قسمت می شود, و اگر یك پسر و یك دختر باشد مال را سه قسمت می كنند, دو قـسـمـت را پـسر و یك قسمت را دخترمی برد, و اگر چند پسر وچند دختر باشند, مال را طوری قسمت می كنند كه هرپسری دو برابر دختر ببرد.
(مساله 2741) اگر وارث میت فقط پدر و مادر او باشند, مال سه قسمت می شود,دو قسمت آن را پـدر, و یـك قسمت را مادر می برد.
ولی اگر میت دو برادر, یا چهارخواهر, یا یك برادر ودو خواهر هـم داشته باشد كه همه آنان پدری باشند یعنی : پدرآنان با پدر میت یكی باشد, خواه مادرشان هم با مادر میت یكی باشد یا نه , اگر چه تا میت پدر و مادر دارد, اینان ارث نمی برند, اما بواسطه بودن اینان مادر شش یك مال را می برد, و بقیه را به پدر می دهند.
(مـسـالـه 2742) اگر وارث میت فقط پدر و مادر و یك دختر باشد, چنانچه میت دوبرادر و چهار خواهر, یا یك برادر ودو خواهر پدری نداشته باشد, مال را پنج قسمت می كنند, پدر و مادر, هر كدام یك قسمت , و دختر سه قسمت آن را می برد .
و اگر دو برادر یا چهار خواهر, یا یك برادر ودو خواهر پـدری داشـتـه بـاشـد, مال راشش قسمت می كنند, پدر و مادر, هر كدام یك قسمت , و دختر سه قسمت می برد, و یك قسمت با قیمانده را چهار قسمت می كنند, یك قسمت را به پدر و سه قسمت را بـه دختر می دهند مثلا اگر مال را 24 قسمت كنند, 15 قسمت آن را به دختر, و 5 قسمت آن را به پدر, و 4 قسمت آن را به مادر می دهند.
(مساله 2743) اگر وارث میت فقط پدر و مادر و یك پسر باشد, مال را شش قسمت می كنند, پدر و مادر هركدام یك قسمت , و پسر چهار قسمت آن را می برد,و اگر چند پسر یا چند دختر باشند آن چـهـار قسمت را بطور مساوی بین خودشان قسمت می كنند, و اگر پسر و دختر باشند, آن چهار قسمت را طوری تقسیم می كنندكه هر پسری دو برابر دختر ببرد.
(مـسـالـه 2744) اگـر وارث میت فقط پدر ویك پسر, یا مادر ویك پسر باشد, مال را شش قسمت می كنند, یك قسمت آن را پدر یا مادر, و پنج قسمت را پسر می برد.
(مساله 2745) اگر وارث میت فقط پدر, یا مادر, با پسر ودختر باشد, مال را شش قسمت می كنند, یك قسمت آن را پدر, یا مادر می برد, و بقیه را طوری قسمت می كنند كه هر پسری دو برابر دختر ببرد.
(مـساله 2746) اگر وارث میت فقط پدر ویك دختر, یا مادر ویك دختر باشد, مال را چهار قسمت می كنند, یك قسمت آن را پدر یا مادر, و بقیه را دختر می برد .
(مساله 2747) اگر وارث میت فقط پدر و چند دختر, یا مادر و چند دختر باشد,مال را پنج قسمت مـی كنند, یك قسمت را پدر یا مادر می برد, و چهار قسمت رادختران بطور مساوی بین خودشان قسمت می كنند.
(مـسـالـه 2748) اگر میت اولاد نداشته باشد, نوه پسری او اگر چه دختر باشد سهم پسرمیت را مـی بـرد, و نوه دختری او اگر چه پسر باشد, سهم دختر میت را می برد, مثلا اگرمیت یك پسر از دخـتـر خـود, و یك دختر از پسرش داشته باشد, مال را سه قسمت می كنند, یك قسمت را به پسر دختر ودو قسمت را به دختر پسر می دهند.
ارث دسته دوم (مـسـاله 2749) دسته دوم از كسانی كه بواسطه خویشی ارث می برند, جد یعنی پدر بزرگ و جده یـعـنـی : مـادر بزرگ وبرادر وخواهر میت است , و اگر برادر و خواهرنداشته باشد, اولادشان ارث می برند.
(مـسـاله 2750) اگر وارث میت فقط یك برادر, یا یك خواهر باشد, همه مال به اومی رسد, و اگر چـنـد بـرادر پـدر و مـادری , یا چند خواهر پدر و مادری باشد, مال بطورمساوی بین آنان قسمت مـی شـود, و اگـر برادر و خواهر پدر و مادری با هم باشند, هربرادری دو برابر خواهر می برد, مثلا اگـر دو بـرادر و یـك خـواهـر پـدر و مادری دارد,مال را پنج قسمت می كنند, هریك از برادران دوقسمت , و خواهر یك قسمت آن رامی برد.
(مـسـاله 2751) اگر میت برادر وخواهر پدر و مادری دارد, برادر وخواهر پدری كه از مادر با میت جدا هستند ارث نمی برند, و اگر برادر وخواهر پدر و مادری ندارد ,چنانچه فقط یك خواهر یا یك برادر پدری داشته باشد, همه مال به او می رسد, واگر چند برادر یا چند خواهر پدری داشته باشد, مـال بـطـور مـساوی بین آنان قسمت می شود, و اگر هم برادر وهم خواهر پدری داشته باشد, هر برادری دو برابر خواهرمی برد.
(مساله 2752) اگر وارث میت فقط یك خواهر, یا یك برادر مادری باشد, همه مال به او می رسد.
و اگـر چـنـد بـرادر مـادری , یـا چند خواهر مادری , یا چند برادر و خواهرمادری باشند, مال بطور مساوی بین آنان قسمت می شود.
(مـسـالـه 2753) اگـر میت برادر وخواهر پدر و مادری , و برادر و خواهر پدری , و یك برادر یا یك خـواهر مادری داشته باشد, برادر وخواهر پدری ارث نمی برند, و مال راشش قسمت می كنند, یك قسمت آن را به برادر یا خواهر مادری , و بقیه را به برادروخواهر پدر و مادری می دهند, و هر برادر دو برابر خواهر می برد.
(مساله 2754) اگر میت برادر وخواهر پدر و مادری , و برادر و خواهر پدری و برادرو خواهر مادری داشته باشد, برادر وخواهر پدری ارث نمی برد, و مال را سه قسمت می كنند, یك قسمت آن را برادر وخـواهـر مـادری بـطـور مساوی بین خودشان قسمت می كنند, و بقیه را به برادر و خواهر پدر و مادری می دهند, و هر برادر دوبرابر خواهر می برد.
(مساله 2755) اگر وارث میت فقط برادر و خواهر پدری , و یك برادر مادری , یایك خواهر مادری بـاشـد, مـال را شش قسمت می كنند, یك قسمت آن را برادر یاخواهر مادری می برد, و بقیه را به برادر وخواهر پدری می دهند, و هر برادر دو برابرخواهر می برد.
(مساله 2756) اگر وارث میت فقط برادر و خواهر پدری , و چند برادر و خواهرمادری باشد, مال را سـه قـسـمت می كنند, یك قسمت آن را برادر وخواهر مادری بطور مساوی بین خودشان قسمت می كنند, و بقیه را به برادر و خواهر پدری می دهند, و هر برادر دو برابر خواهر می برد.
(مـسـالـه 2757) اگـر وارث میت فقط برادر وخواهر وزن او باشد, زن ارث خود را به تفصیلی كه گـفـتـه مـی شـود می برد, و خواهر و برادر بطوری كه در مسائل گذشته گفته شدارث خود را مـی بـرنـد.
و نیز اگر زنی بمیرد, و وارث او فقط خواهر وبرادر و شوهر او باشد, شوهر نصف مال را مـی برد, و خواهر و برادر بطوری كه در مسائل پیش گفته شد, ارث خود را می برند.
ولی برای آن كـه زن یـا شـوهر ارث می برد, از سهم برادر و خواهر مادری چیزی كم نمی شود, و از سهم برادر و خواهر پدر و مادری یا پدری كم می شود, مثلا اگروارث میت شوهر وبرادر وخواهر مادری و برادر وخـواهر پدر و مادری او باشد, نصف مال به شوهر می رسد, و یك قسمت از سه قسمت اصل مال را بـه برادر وخواهر مادری می دهند, و آنچه می ماند مال برادر و خواهر پدر و مادری است , پس اگر هـمـه مـال اوشـش تـومـان باشد, سه تومان به شوهر, و دو تومان به برادر و خواهر مادری , و یك تومان به برادر و خواهر پدر و مادری می دهند.
(مـسـالـه 2758) اگر میت خواهر و برادر نداشته باشد, سهم ارث آنان را به اولادشان می دهند, و سهم برادرزاده و خواهرزاده مادری بطور مساوی بین آنان قسمت می شود, و از سهمی كه به برادر زاده و خواهرزاده پدری , یا پدر و مادری می رسد,هر پسری دو برابر دختر می برد.
(مـساله 2759) اگر وارث میت فقط یك جد یا یك جده است , چه پدری باشد یامادری , همه مال به او می رسد و با بودن جد میت , پدر جد او ارث نمی برد.
(مـسـالـه 2760) اگر وارث میت فقط جد و جده پدری باشد, مال سه قسمت می شود, دو قسمت راجد و یك قسمت را جده می برد و اگر جد و جده مادری باشد مال را بطور مساوی بین خودشان قسمت می كنند.
(مـسـاله 2761) اگر وارث میت فقط یك جد یا جده پدری و یك جد یا جده مادری باشد مال سه قسمت می شود, دو قسمت را جد یا جده پدری ویك قسمت را جدیا جده مادری می برد.
(مـسـالـه 2762) اگـر وارث مـیـت جـد و جده پدری و جد و جده مادری باشند مال سه قسمت مـی شـود, یـك قـسمت آن را جد و جده مادری بطور مساوی بین خودشان قسمت می كنند و دو قسمت آن را به جد و جده پدری می دهند و جد دوبرابر جده می برد.
(مساله 2763) اگر وارث میت فقط زن , جد و جده پدری و جد و جده مادری اوباشد زن ارث خود را بـه تـفـصـیـلـی كه گفته می شود می برد و یك قسمت از سه قسمت اصل مال را به جد و جده مـادری مـی دهـنـد كه بطور مساوی بین خودشان قسمت می كنند و بقیه را به جد و جده پدری می دهند و جد دو برابر جده می برد.
و اگروارث میت شوهر و جد و جده باشند, شوهر نصف مال را می برد و جد و جده به دستوری كه در مسائل گذشته گفته شد ارث خود را می برند.
ارث دسته سوم (مساله 2764) دسته سوم , عمو و عمه و دایی و خاله و اولاد آنان است به تفصیلی كه گفته شد كه اگر از طبقه اول و دوم كسی نباشد, اینها ارث می برند.
(مـساله 2765) اگر وارث میت فقط یك عمو یا یك عمه است , چه پدر و مادری باشد یعنی : با پدر میت از یك پدر و مادر باشد, یا پدری باشد یا مادری همه مال به او می رسد و اگر چند عمو یا چند عـمـه بـاشـند و همه پدر و مادری , یا همه پدری یاهمه مادری باشند, مال بطور مساوی بین آنان قـسمت می شود.
و اگر عمو و عمه هردو باشند و همه پدر و مادری , یا همه پدری باشند, عمو دو بـرابـر عمه می برد مثلااگر وارث میت دو عمو ویك عمه باشند, مال را پنج قسمت می كنند, یك قسمت رابه عمه می دهند وچهار قسمت را عموها بطور مساوی بین خودشان قسمت می كنند.
(مـساله 2766) اگر وارث میت فقط عمو و عمه مادری باشند مال بطور مساوی بین آنان قسمت می شود ولی احتیاط اینستكه در مازاد بر ثلث عمه رضایت عمو راجلب كند.
(مساله 2767) اگر وارث میت عمو و عمه باشد بعضی پدری وبعضی مادری وبعضی پدر و مادری بـاشـنـد, عـمو و عمه پدری , ارث نمی برند, پس اگر میت یك عمو یا یك عمه مادری دارد مال را شـش قـسـمت می كنند, یك قسمت را به عمو یاعمه مادری وبقیه را به عمو و عمه پدر و مادری می دهند, و عموی پدر و مادری دوبرابر عمه پدر و مادری می برد و اگر هم عمو وهم عمه مادری دارد, مـال را سـه قـسـمـت می كنند دو قسمت را به عمو و عمه پدر و مادری می دهند و عمو دو بـرابـرعـمـه میبرد ویك قسمت را به عمو و عمه مادری می دهند كه بطور مساوی بین خودشان قسمت می كنند واحتیاط آن است كه در تقسیم با یكدیگر مصالحه كنند.
(مـساله 2768) اگر وارث میت فقط یك دایی , یا یك خاله باشد, همه مال به اومی رسد و اگر هم دایـی وهـم خـالـه باشد وهمه پدر و مادری , یا پدری , یا مادری باشند, مال بطور مساوی بین آنان قسمت می شود واحتیاط آن است كه در تقسیم بایكدیگر مصالحه كنند.
(مـساله 2769) اگر وارث میت فقط یك دایی , یا یك خاله مادری , و دایی و خاله پدری و مادری و دایـی و خـالـه پدری باشند, دایی و خاله پدری ارث نمی برند, و مال راشش قسمت می كنند, یك قـسـمت را به دایی یا خاله مادری و بقیه را به دایی وخاله پدرومادری می دهند واحتیاط آن است كه در تقسیم بایكدیگر مصالحه كنند.
(مـسـاله 2770) اگر وارث میت فقط دایی و خاله پدری و دایی و خاله مادری و دایی وخاله پدر و مـادری بـاشـند, دایی و خاله پدری ارث نمی برند و باید مال را سه قسمت كنند, یك قسمت آن را دایی و خاله مادری بطور مساوی بین خودشان قسمت نمایندوبقیه را به دایی و خاله پدر و مادری بدهند واحتیاط آن است كه در تقسیم آن با یكدیگرمصالحه كنند و مراعات این احتیاط در صورت اولی نیز خوب است .
(مـساله 2771) اگر وارث میت یك دایی یایك خاله ویك عمو یا یك عمه باشند مال را سه قسمت می كنند, یك قسمت را دایی یا خاله و بقیه را عمو یا عمه می برد.
(مساله 2772) اگر وارث میت یك دایی یا یك خاله و عمو و عمه باشند, چنانچه عمو و عمه پدر و مـادری یا پدری باشند, مال را سه قسمت می كنند, یك قسمت رادایی یا خاله می برد و از بقیه دو قسمت به عمو و یك قسمت به عمه می دهند,بنابراین اگر مال را نه قسمت كنند, سه قسمت آن را به دایی یا خاله و چهار قسمت را به عمو و دو قسمت را به عمه می دهند.
(مساله 2773) اگر وارث میت یك دایی یا یك خاله و یك عمو یا یك عمه مادری و عمو و عمه پدر و مادری یا پدری باشند, مال را سه قسمت می كنند یك قسمت آن را به دایی یا خاله می دهند و دو قـسمت باقیمانده را شش قسمت می كنند, یك قسمت را به عمو یا عمه مادری و بقیه را به عمو و عـمـه پـدر و مادری یا پدری می دهند, و عمو دو برابر عمه می برد, بنابراین اگر مال را نه قسمت كـنـند, سه قسمت را به دایی یا خاله و یك قسمت را به عمو یا عمه مادری و پنج قسمت دیگررا به عمو و عمه پدر و مادری یا پدری می دهند.
(مـسـالـه 2774) اگـر وارث مـیـت یك دایی یا یك خاله و عمو و عمه مادری و عمو وعمه پدر و مـادری یـا پدری باشند, مال را سه قسمت می كنند یك قسمت را دایی یاخاله می برد ودو قسمت بـاقـیـمـانـده را سـه سهم می كنند, یك سهم آن را بطور مساوی بین عمو و عمه مادری قسمت مـی كنند و دو سهم دیگر را بین عمو و عمه پدر ومادری یا پدری قسمت می نمایند و عمو دو برابر عـمـه مـی بـرد بنابراین اگر مال را نه قسمت كنند, سه قسمت آن سهم خاله یا دایی و دو قسمت سهم عمو و عمه مادری و چهار قسمت سهم عمو و عمه پدر و مادری یا پدری می باشد.
(مساله 2775) اگر وارث میت چند دایی وچند خاله باشند كه همه پدر و مادری یاپدری یا مادری بـاشند و عمو و عمه هم داشته باشد, مال سه سهم می شود, دوسهم آن را بدستوری كه در مساله پیش گفته شد, عمو و عمه بین خودشان قسمت می كنند و یك سهم آن را دایی ها و خاله ها بطور مساوی بین خودشان قسمت می نمایند.
(مساله 2776) اگر وارث میت , دایی یا خاله مادری و چند دایی و خاله پدر ومادری یا پدری و عمو و عـمه باشند, مال سه سهم می شود, دو سهم آن رابدستوری كه سابقا گفته شد عمو و عمه بین خـودشـان قـسمت می كنند, پس اگرمیت یك دایی یا یك خاله مادری دارد یك سهم دیگر آن را شش قسمت می كنند,یك قسمت را به دایی یا خاله مادری می دهند و بقیه را به دایی و خاله پدر و مـادری یـا پـدری می دهند كه بنابر احتیاط در تقسیم آن با هم مصالحه می كنند و اگر چنددایی مـادری یـا چـند خاله مادری یا هم دایی مادری و هم خاله مادری دارد آن یك سهم را سه قسمت مـی كـنند یك قسمت را دایی ها و خاله های مادری بطور مساوی بین خودشان قسمت می كنند و بقیه را به دایی و خاله پدر و مادری یا پدری می دهند كه بنابر احتیاط در تقسیم آن با هم مصالحه می كنند.
(مـسـالـه 2777) اگـر مـیـت عمو و عمه و دایی و خاله نداشته باشد, مقداری كه به عمو و عمه می رسد, به اولاد آنان و مقداری كه به دایی و خاله می رسد, به اولادآنان داده می شود.
(مـسـاله 2778) اگر وارث میت عمو و عمه و دایی و خاله پدر و عمو و عمه و دایی و خاله مادر او باشند, مال سه سهم می شود, یك سهم آن را عمو و عمه و دایی وخاله مادر میت بطور مساوی بین خودشان قسمت می كنند و دو سهم دیگر آن راسه قسمت می كنند یك قسمت را دایی و خاله پدر میت بطور مساوی بین خودشان قسمت می نمایند و دو قسمت دیگر آن را به عمو و عمه پدر میت می دهند و عمودو برابر عمه می برد.
ارث زن و شوهر (مـسـالـه 2779) اگـر زنـی بمیرد و اولاد نداشته باشد, نصف مال را شوهر او و بقیه راورثه دیگر می برند و اگر از آن شوهر یا از شوهر دیگر اولاد داشته باشد, چهار یك مال را شوهر و بقیه را ورثه دیگر می برند.
(مـسـالـه 2780) اگـر مـردی بمیرد و اولاد نداشته باشد چهار یك مال را زن وبقیه را ورثه دیگر مـی بـرند و اگر از آن زن یا از زن دیگر اولاد داشته باشد, هشت یك مال را زن وبقیه را ورثه دیگر می برند, وزنی كه از میت فرزند ندارد از زمین خانه ارث نمی برد, نه از خودزمین ونه از قیمت آن ولی از قیمت هوایی آن ارث می برد.
چنانكه از سایر تركه میت ارث می برد.
اما زنی كه از میت فرزند دارد, از همه اموال او ارث می برد.
(مـسـالـه 2781) اگر زن بخواهد در چیزهایی كه از آنها ارث نمی برد, مانند زمین خانه مسكونی تـصـرف كند, باید از ورثه دیگر اجازه بگیرد.
و نیز احتیاط مستحب آن است كه ورثه تا سهم زن را نـداده انـد, در چـیزهایی كه زن از قیمت آنها ارث می برد,مانند بنا و درخت بدون اجازه او تصرف نكنند.
وچنانچه پیش از دادن سهم زن ,اینها را بفروشند, معامله صحیح است و محتاج به اجازه زن نیست .
(مساله 2782) اگر بخواهند بنا و درخت و مانند آن را قیمت نمایند, باید حساب كنند كه اگر آنها بدون اجاره در زمین بمانند تا از بین بروند, چقدر ارزش دارند وسهم زن را از آن قیمت بدهند.
(مساله 2783) زنی كه فرزندش پسر است با زنی كه فرزندش دختر یا خنثی است در حكم مساوی هستند.
(مساله 2784) اگر میت بیش از یك زن داشته باشد, چنانچه اولاد نداشته باشد,چهار یك مال , و اگـر اولاد داشـتـه باشد, هشت یك مال بشرحی كه گفته شد, بطورمساوی بین زنان او قسمت می شود, اگر چه شوهر با هیچ یك از آنان یا بعض آنان نزدیكی نكرده باشد, ولی اگر در مرضی كه بـه آن مـرض از دنـیـا رفته , زنی را عقد كرده و با او نزدیكی نكرده است , آن زن از او ارث نمی برد وحق مهر هم ندارد.
و اگر در آن مرض به مرض یا علت دیگر بمیرد احتیاط آن است كه زن با سایر ورثه در مهر وارث مصالحه نمایند و زن احتیاطا عده وفات نگاه بدارد.
(مـسـاله 2785) اگر زن در حال مرض , شوهر كند و به همان مرض بمیرد, شوهرش اگر چه با او نزدیكی نكرده باشد, از او ارث می برد.
(مـساله 2786) اگر زن را به ترتیبی كه در احكام طلاق گفته شد, طلاق رجعی بدهند و در بین عـده بمیرد, شوهرش از او ارث می برد و نیز اگر شوهر دربین عده زن بمیرد زن از او ارث می برد.
ولـی اگـر بـعد از گذشتن عده رجعی یا در عده طلاق بائن یكی از آنان بمیرد, دیگری از او ارث نمی برد.
(مـسـالـه 2787) اگـر شـوهر در حال مرض عیالش را طلاق دهد وپیش از گذشتن دوازده ماه هلالی بمیرد, زن با سه شرط از او ارث می برد.
اول - آن كه در این مدت شوهر دیگر نكرده باشد.
دوم - بـواسـطه بی میلی به شوهر, مالی به او نداده باشد كه به طلاق دادن راضی شود.
بلكه اگر چیزی هم به شوهر ندهد ولی طلاق به تقاضای زن باشد, باز هم ارث بردنش اشكال دارد.
سوم - شوهر, در مرضی كه در آن مرض زن را طلاق داده , بواسطه آن مرض بمیردپس اگر از آن مـرض خوب شود و بجهت دیگری از دنیا برود, زن از او ارث نمی برد.
و اگر از آن مرض خوب نشد لكن به مرض دیگر از دنیا رفت بنابر احتیاط لازم زن باسایر ورثه مصالحه نمایند.
(مساله 2788) لباسی كه مرد برای پوشیدن زن خود گرفته , اگر چه زن آن راپوشیده باشد, بعد از مردن شوهر, جز مال شوهر است .
مسائل متفرقه ارث
(مساله 2789) اگر مردی بمیرد وغیر از قرآن وانگشتر وشمشیر ولباسی را كه پوشیده , مال داشته باشد این چهار چیز مال پسر بزرگتر است و اگر غیر از اینها مالی نداشته باشد اینها مال همه ورثه اسـت و اگـر مـیـت از ایـن چهار چیز بیشتر از یكی دارد, مثلا دو قرآن یا دوانگشتر دارد, احتیاط واجب آن است كه پسر بزرگ در آنها باورثه دیگر مصالحه كند.
(مـسـاله 2790) اگر پسر بزرگ میت بیش از یكی باشد مثلا از دو زن او در یك وقت دو پسر بدنیا آمده باشند, باید لباس وقرآن وانگشتر وشمشیر میت را بطور مساوی بین خودشان قسمت كنند.
(مـسـالـه 2791) اگر میت قرض داشته باشد, چنانچه قرضش به اندازه مال او یازیادتر باشد, باید چـهـار چـیزی هم كه مال پسر بزرگتر است و در مساله پیش گفته شدبه قرض او بدهند و اگر قـرضـش كمتر از مال او باشد, باید از آن چهار چیزی هم كه به پسر بزرگتر می رسد, به نسبت به قرض او بدهند, مثلا اگر همه دارایی او شصت تومان است و به مقدار بیست تومان آن از چیزهایی است كه مال پسر بزرگتر است وسی تومان هم قرض دارد, پسر بزرگ باید به مقدار ده تومان از آن چهار چیز را بابت قرض میت بدهد.
(مساله 2792) مسلمان از كافر ارث می برد ولی كافر اگرچه پدر یا پسر میت باشد ازمسلمان ارث نمی برد.
(مـساله 2793) اگر كسی یكی از خویشان خود را عمدا وبناحق بكشد, از او ارث نمی برد ولی اگر از روی خـطـا بـاشـد مـثل آن كه سنگ را به هوا بیندازد واتفاقا به یكی از خویشان او بخورد و اورا بكشد از او ارث می برد ولی ارث بردن او از دیه قتل كه بعدا گفته می شود محل اشكال است .
(مـساله 2794) هرگاه بخواهند ارث را تقسیم كنند, برای بچه ای كه در شكم است كه اگر زنده بـدنـیا بیاید ارث می برد, اگر احتمال بدهند دو بچه است سهم دو پسر راكنار می گذارند و اگر احتمال بدهند بیشتر است مثلا احتمال بدهند كه زن به سه بچه حامله باشد, سهم سه پسر را كنار مـی گـذارنـد, وچـنانچه مثلا یك پسر یا یك دختربدنیا آمد, زیادی را ورثه بین خودشان تقسیم می كنند.